جدول تناوبی را چگونه بخوانیم؟
جدول تناوبی یک نقشه مفید در شیمی و عصای دست شیمیدانان است، چون خواص اتمی عناصر را نشان میدهد. این جدول شامل بیش از صد عنصر است که بهطور طبیعی و مصنوعی یافت میشوند. جدول تناوبی به ردیفها و ستونهایی تقسیم شده است. ردیفها به نام دوره شناخته میشوند و هفت دوره وجود دارد. ستونها به نام گروه شناخته میشوند و تعداد آنها ۱۸ گروه است. رنگهای عناصر نشاندهنده خانوادههای مختلف هستند.
چگونگی ترتیب عناصر در یک دوره
در یک دوره، عناصر بر اساس افزایش عدد اتمی مرتب شدهاند. به عنوان مثال، دوره سوم را در نظر بگیرید. اولین عنصر سدیم (Na) است که عدد اتمی آن 11 میباشد. آخرین عنصر در این دوره آرگون (Ar) است که عدد اتمی آن 18 است. در میان این دو، عناصری با عددهای اتمی از 12 تا 17 قرار دارند.
در پایین جدول تناوبی، دو ردیف از عناصر وجود دارد. این عناصر، عناصر کمیاب هستند که به نام لانتانیدها و اکتینیدها شناخته میشوند. از لحاظ اصول چیدمان جدول، این عناصر در گروه 3 و به ترتیب در دورههای ششم و هفتم قرار میگیرند.
چگونگی ترتیب عناصر در یک گروه
اتم از یک هسته مرکزی تشکیل شده است که توسط الکترونهایی که در لایههایی در اطراف هسته قرار دارند، احاطه شده است. در یک گروه، عناصر بر اساس تعداد لایههای الکترونی یا افزایش سطوح انرژی مرتب میشوند. به عنوان مثال، گروه 17 را در نظر بگیرید. اولین عنصر در این گروه فلوئور (F) است که دارای دو لایه الکترونی است. با پایین آمدن در این گروه، تعداد لایههای الکترونی افزایش مییابد تا به تنسین (Ts) برسیم که دارای هفت لایه است.
باکس عنصر
حال بیایید نگاهی به نحوه نمایش عناصر در جدول تناوبی بیندازیم. هر عنصر در یک مربع نمایش داده میشود که دارای چهار بخش اطلاعات مهم است: عدد اتمی، نماد، نام و جرم اتمی. هر چهار پارامتر برای شناخت خواص اتمی عنصر ضروری هستند. این موارد به تفصیل در زیر توضیح داده شدهاند.
عدد اتمی: عدد اتمی در بالای باکس عنصر قرار میگیرد. این عدد نشاندهنده تعداد پروتونها درون هسته یا تعداد الکترونها در لایههای مختلف است. هر اتم خنثی دارای تعداد پروتونها و الکترونهای مساوی است.
نماد: نماد عنصر از یک یا دو حرف تشکیل شده و در زیر عدد اتمی قرار میگیرد. این نماد نشاندهنده نام عنصر به صورت مخفف است. به عنوان مثال، اکسیژن به صورت O مخفف شده است. همه نمادها از نام انگلیسی عنصر گرفته نشدهاند. برخی از آنها از نامهای لاتین عناصر استخراج شدهاند. به عنوان مثال، Ag نماد عنصر نقره است که از نام لاتین آن، یعنی “آرگنتوم” (Argentum) گرفته شده است.
نام: نام عنصر در زیر نماد نوشته میشود.
جرم اتمی: جرم اتمی در پایین بلوک عنصر قرار دارد. این عدد میانگین جرم تمام ایزوتوپهای عنصر است، زیرا همه ایزوتوپها دارای فراوانی یکسانی بر روی زمین نیستند. این عدد تخمینی از میانگین تعداد کل پروتونها و نوترونها در هسته را نشان میدهد.
مثال:
برای توضیح بیشتر، به عنوان مثال کربن (C) را در نظر بگیرید. بلوک عنصر آن به صورت زیر نمایش داده میشود.
کربن در دوره ۲ و گروه ۱۴ جدول تناوبی قرار دارد. این عنصر سبکترین نافلز است. بیایید اطلاعات موجود در جعبه عنصر آن را بررسی کنیم.
کربن دارای ۶ پروتون و ۶ الکترون است. بنابراین، عدد اتمی آن ۶ است.
نماد عنصر کربن C است که حرف اول نام انگلیسی آن میباشد.
جرم اتمی میانگین کربن ۱۲.۰۱۱ است. این عدد میانگینِ جرم تمام ایزوتوپهای کربن است. هیچ ایزوتوپ منفردی از کربن جرم ۱۲.۰۱۱ واحد جرم اتمی (amu) ندارد.
در دو مقاله زیر به تاریخچه و نحوه طبقهبندی عناصر در جدول تناوبی پرداخته شده است. برای مشاهده و مطالعه این مقالات روی هر کدام از لینکهای زیر کلیک کنید:
جدول تناوبی (جدول دورهای) و تاریخچه آن
طبقهبندی عناصر در جدول تناوبی (جدول دورهای)
لطفاً نظر ارزشمند خود را درباره این مقاله بنویسید.